Znaczy to, że ich złoża kiedyś się wyczerpią. Drewno jest wyjątkiem. Dzięki temu, iż jest ono samą naturą, rozwijającą się bez przeszkód ani zagrożeń niedostatku, drewno jest stale dostępne. Dodatkowo stosowana jest w wielu krajach (m.in. w Polsce) zasada, iż drzew wycina się mniej, niżeli ich w tym czasie przybywa. drewno na instrumenty muzyczne. Hasło Określenie hasła; palisander: Wyszukiwarka odpowiedzi do krzyżówek, podając hasło lub/i określenie. Najbardziej znane definicje słowa jesion to: drewno na sanki, narty, gatunek, drzewo liściaste o kopulastej koronie i oliwkowoszarej korze, dorastające do 35 m wysokości, drzewo o potężnej koronie i matowej popielatej korze, wyniosły z oliwkowatych, wysokie drzewo liściaste, drewno na narty, drewno do wyrobu mebli, nart, drewno do Vay Tiền Nhanh. Retorty, w których wypala się węgiel drzewny to jeden z symboli Bieszczadów i duża atrakcja turystyczna regionu. Współcześnie jednak te tradycyjne metody zastępują nowsze technologie. Świadczy o tym ilość miejsc wypału węgla – jeszcze pod koniec lat 90. XX wieku były tu 53 bazy wypału węgla, w których pracowało prawie 600 retort, a w 2017 roku działały już tylko 11 bazy z 84 retortami. Obecnie w Bieszczadach działa mniej niż 10 baz wypału węgla z około 40 retortami. Jednym z takich miejsc, gdzie wciąż można zobaczyć czynne retorty, a nawet porozmawiać z pracującym tam węglarzem, jest wypał węgla koło Łopienki. Autor Waldemar Rusek Bieszczady kojarzą mi się z połoninami, torfowiskiem, cerkwiami i ikonami oraz kolejką bieszczadzką, Skansenem w Sanoku i wypalaniem węgla drzewnego. I to wszystko udało mi się zobaczyć w ciągu dwóch tygodni. W planach mieliśmy zwiedzanie Plenerowego Muzeum Wypału Węgla Drzewnego znajdującego się na terenie Nadleśnictwa Stuposiany. A spotkała nas miła niespodzianka. Wybraliśmy się zwiedzić cerkiew w Łopience (od parkingu Łopienka – Sine Wiry do cerkwi jest godzina marszu), po drodze zauważyłem wygaszoną wypalarnię węgla drzewnego – zlikwidowano ją jak wiele innych w regionie. Został tylko wagon mieszkalny. Ale nieco dalej jest jeszcze czynna wypalarnia, gdzie udało się zrobić zdjęcia. Widząc stan pieca będzie czynna już niedługo. Węgiel drzewny pozyskuje się z sezonowanych (suszone na powietrzu o wilgotności około 25 – 30 %) drzew liściastych, takich jak buk, grab, dąb, olcha i brzoza. Najbardziej wartościowym drewnem jest sezonowane drewno bukowe i grabu. Pełny cykl wypału w retorcie trwa około trzech dni: jeden dzień na wybieranie węgla i załadowanie drewna na kolejny wypał, jeden dzień na wypalanie oraz jeden dzień na studzenie retorty. Wypał węgla w mielerzach Jeszcze do lat 80. XX w. węgiel drzewny wypalano w tzw. mielerzach, taka forma umożliwiała spalanie z kontrolowaniem dostępu tlenu. Mielerze do produkcji węgla drzewnego budowano w pobliżu wody i surowca – drewna. Kopano dół o głębokości 0,2 do 0,5 metra i o promieniu od 4 do 6 metrów, w którym ustawiano na sztorc drewno o długości około 1 do 1,5 metra. Potem układano pod kątem drewno do wysokości 2- 3 metrów. Aby ograniczyć dostęp powietrza do wnętrza i ograniczyć wydostawanie się płomieni cały ten stos uszczelniano gliną, sianem, słomą i wiórami. Po wypaleniu mielerz stygł przez kilkanaście godzin lub dłużej. Wtedy oddzielano węgiel drzewny od gliny i pakowano go do worków. Uzyskiwano wtedy około 40 procent węgla z każdego wsadu. Węgiel drzewny z mielerzy zawierał duży procent siarki, kiedy więc pojawiły się nowe technologie – przestano go stosować. Mielerz Oprócz węgla drzewnego w mielerzach wytwarzano też – terpentynę – płyn stosowany jako rozpuszczalnik, – maź – smar używany do konserwacji drewnianych osi wozów i furmanek, – dziegieć – jest to ciemny koncentrat smoły drzewnej o specyficznym zapachu oraz bakteriobójczych i antyseptycznych właściwościach. Dziegieć był jednym z ważnych produktów handlowych eksportowanych z Polski od XV do XIX wieku. Do procesu ich destylacji używano kilkuletnich pniaków sosnowych, jodłowych lub kory brzozy, miały one najwięcej żywicy. Do pozyskiwania tych produktów kopano przy wysokiej skarpie dół na głębokość około jednego metra, jego ściany uszczelniano gliną. Z dna tego stożkowego dołu wyprowadzano rurkę, którą wydostawały się pozyskane produkty. Taki mielerz wypełniano drewnem układając je w stos na wysokość około 1,5 metra nad ziemią. Okładano go darnią i oblepiano gliną, a potem podpalano. Po kilku godzinach przez rurkę zaczynały wypływać produkty z destylacji drewna. Po kolei wypłynęła terpentyna, dziegieć i maź (maź była najcięższa). Z mielerza o objętości 2 metrów sześciennych pozyskiwano około 5 litrów mazi. Pokazowy mielerz znajduje się przy drodze Stuposiany – Muczne w Plenerowym Muzeum Wypału Węgla Drzewnego. Potaż Z powstałego przy produkcji węgla drzewnego popiołu wytwarzano potaż, czyli węglan potasu. Popiół bukowy ługowano w żeliwnych kadziach, a roztwór odparowywano. Z jednego metra sześciennego surowca otrzymywano niewiele czystego produktu, ta słaba wydajność powodowała jego wysokie ceny. Potaż był już stosowany od czasów starożytnych przy produkcji mydła, ceramiki, szkła i nawozów i bielenia tkanin. Polska była długo eksporterem potażu – szczyt jego produkcji w Polsce osiągnięto w XVII i XVIII w. Polscy specjaliści od wytwarzania potażu byli tak cenieni, że w 1608 r. zostali sprowadzeni przez kolonistów angielskich do Ameryki, gdzie założyli pierwsze na tym kontynencie manufaktury produkcyjne. Kadź służąca kiedyś do wyrobu potażu Produkcja węgla drzewnego w retortach Ze względu na duże zanieczyszczenia węgla drzewnego i duże zapotrzebowanie na niego zastosowano nową metodę jego wypalania. W roku 1980 zaprojektowano w Instytucie Użytkowania Lasu i Inżynierii Leśnej SGGW w Warszawie retorty – stalowe piece do wypału. Zaprojektowane były cztery typy pieców: przestawne, segmentowe, pierścieniowe i zrębowe. Do dziś najwięcej jest retort przestawnych o kształcie cylindra, wysokości 2,65 m i średnicy 2,8 m, wykonanej ze stali o grubości min 5 mm. Retorty mają zadaszenie blaszane. Do wypalania węgla stosowane jest drewno bukowe, olchy lub jaworowe, gatunków nie można mieszać, ponieważ każdy z nich ma inny czas spalania. Węgiel drzewny produkowany w retortach ma mniejszą ilością siarki i innych zanieczyszczeń. Sam proces wypalania jest wygodniejszy niż w mielerzach i dużo krótszy ze względu na czas przygotowania pieca i jego wygaszenie. Retorta Załadunek wsadu odbywa się przez drzwiczki paleniskowe, drewno wsadowe podpala się od dołu. Gdy temperatura jest już odpowiednia, wtedy zamyka się górny otwór, aby ogień równo się rozłożył, dolne otwory są czynne. Temperatura wewnątrz retorty wynosi ok. 800° C. Następnie bardzo uważnie obserwuje się kominy, kiedy dym zmienia kolor z białego na niebieski piec należy wygasić – pod każdy komin wlewa się wodę i uszczelnia gliną, chodzi o to, żeby nie spalił się cały węgiel. Do jednej retorty mieści się około 12 metrów sześciennych drzewa, z takiej masy wsadowej otrzymuje się około połowy węgla drzewnego. Czynna retorta w Łopience W Łopience w użyciu są cztery retorty. Jeden piec załadowuje się drewnem, w drugim wypala się drewno, trzeci stygnie, a z czwartego wybiera się węgiel drzewny. Drewno w retortach pali się około 24 godziny i drugie 24 godziny stygnie. W miejscu wypału przy drodze Stuposiany – Muczne (na wysokości Dydiowej) leśnicy zbudowali fragment mielerza, postawili retortę oraz barak węglarzy. Ustawiono tu również kadź z dawnej potaszni (potażarni). Powstało w ten sposób Plenerowe Muzeum Wypału Węgla Drzewnego. Obok znajdują się tablice z opisem historii i procesu wypału węgla. Obecnie tradycyjne metody wytwarzania węgla drzewnego zastępują nowsze technologie. Wypał węgla w retortach jest wypierany nie tylko przez produkcję przemysłową, ale też import węgla drzewnego z Ukrainy, Rosji i Chin. Świadczy o tym ilość miejsc wypału węgla w Bieszczadach – jeszcze pod koniec lat 90. XX wieku były 53 bazy wypału węgla, w których pracowało prawie 600 retort, a w 2017 roku działały już tylko 11 bazy z 84 retortami. Wg informacji od jednego z bieszczadzkich leśników obecnie działa mniej niż 10 baz wypału węgla z około 40 retortami. Zarówno te czynne bazy, jak i Muzeum Plenerowe Wypału Węgla Drzewnego są dużą atrakcją turystyczną – świadczyć może o tym fakt, że znajdujące się na terenie Nadleśnictwa Stuposiany muzeum w ciągu kilku miesięcy odwiedziło ponad 20000 turystów! Widać więc, że zainteresowanie turystów tematem wypału węgla jest bardzo duże i może warto, by powstało jeszcze kilka takich pokazowych wypalarni, z których mogłyby skorzystać szkolne wycieczki i inni turyści. Do miejsca, gdzie znajduje się opisywany czynny wypał węgla drzewnego dojdziemy ścieżką prowadzącą do cerkwi w Łopience, dokładny opis dojazdu: Cerkiew w Łopience – kultowe miejsce w Bieszczadach Źródło: Jeśli chcemy szybko i sprawnie przeprowadzać obróbkę drewnianych powierzchni, warto zaopatrzyć się zestaw praktycznych narzędzi. Które z nich warto nabyć i czym kierować się podczas wyboru? 1. Zastosowanie i obróbka drewna Od wielu lat ludzie wykorzystują drewno do bardzo wielu różnych celów. Stanowi ono doskonały materiał budowlany, nadaje się do stawiania domów czy tworzenia jego ważnych elementów (np. konstrukcji dachów, podłóg, drzwi) a także do zdobienia domostw z zewnątrz oraz zagospodarowywania wnętrz. Z drewna z powodzeniem możemy zrobić meble, dekoracje czy też ogrodzenia i elementy ogrodowe. Drewno służy także do tworzenia innych przyrządów i narzędzi jak np. drabin, pacek czy młotków. Do niektórych celów drewno może być użyte jako naturalny, nieobrobiony surowiec nawet łącznie z korą np. na ogrodzenia w typowo wiejskim stylu, z bali czy tzw. półwałków. Wystarczy wówczas jedynie odpowiednio przyciąć elementy surowego drewna oraz poddać konserwacji przeciwwilgociowej (impregnować, olejować). Drewno jest materiałem naturalnym, ekologicznym o bardzo dobrych właściwościach izolacyjnych oraz cenionych walorach estetycznych. Przy tym jest materiałem stosunkowo łatwo poddającym się obróbce. Można z niego tworzyć zarówno elementy proste, jak i bardziej skomplikowane – rzeźbione, gięte czy profilowane. Przy masowej obróbce drewna używa się zwykle wyspecjalizowanych maszyn, ale równie dobrze drewno możemy obrabiać w swojej niewielkiej skali – w domu czy przydomowym warsztacie. Wystarczy zgromadzić materiały (odpowiednie drewno) oraz nabyć kilka praktycznych narzędzi i przyrządów do obróbki drewna. 2. Ręczne narzędzia do drewna Ścisk stolarski Dedra 120 x 500 mm a) Majsterkowanie (z drewnem w roli głównej) zaczynamy od stworzenia projektu i wyboru sposobu obróbki drewna. Następnie gromadzimy potrzebne materiały (deski, sklejki, kleje, gwoździe). Ważnymi narzędziami, zwłaszcza na etapie wstępnym, będą: - ołówek stolarski z grubym, wyraźnie znaczącym grafitem, do precyzyjnego oznaczania na drewnie miejsc poddawanych danemu typowi obróbki (cięcie, wbicia gwoździa), - miarka – czyli przymiar metalowy lub drewniany, umożliwi prowadzenie linii prostych i zachowanie właściwych wymiarów, - przykładnica kątowa (węgielnica), która pozwoli wyrysować linie pod odpowiednim kątem, - stół (lub inna powierzchnia robocza) najlepiej wyposażony w imadło, szczypce stolarskie i ściski, co znacznie ułatwi nam wykonywanie prac z szerokiego zakresu wszelkiego typu majsterkowania. b) Obróbkę drewna zaczynamy zwykle od przeprowadzenia odpowiedniego cięcia. W tym celu wykorzystujemy piły. Różnią się one między sobą zarówno budową, wielkością, jak i kształtem, przez co możemy je dobrze dopasować do sposobu cięcia i rodzaju drewna. Piły do drewna realizują różnorodne typy cięć, najogólniej dzielą się one na na: piły ręczne oraz elektryczne. Wśród pił ręcznych wyróżniamy piły: jednouchwytowe, składające się z rękojeści (wykonanej najczęściej z tworzywa) oraz będącego elementem tnącym – metalowego brzeszczota z zębami. Najpowszechniejszymi odmianami pił jednouchwytowych są: Płatnica MacAllister 450 mm 11 TPI a) płatnice, służące do szybkich, prostych cięć stanowiących zgrubne przecinanie dość dużych elementów, (np. belek, desek) wzdłuż lub w poprzek. Wyposażone są w brzeszczot (powinien być dość sztywny o grubości do 1 mm, a długości 30-60 cm) z zębami naprzemiennie rozchylonymi, o dużej wielkości – do cięć wzdłużnych albo z drobniejszymi zębami – do cięć poprzecznych, b) otwornice – piły z cienkim, ostro zakończonym brzeszczotem, służące do wycinania otworów (np. w blatach) lub tworzenia łuków czy innych skomplikowanych kształtów. Zęby otwornic mają specyficzny stożkowaty profil, nie są rozgięte, dzięki czemu możliwe jest wycinanie krzywizn. Brzeszczot tej piły powinien być dość sztywny (co warto sprawdzić), a zęby – najlepiej, by były hartowane (te mają czarną barwę), c) przyrżnice –stosowane do dokładnych cięć np. na określoną głębokość, do ścinania nadmiaru forniru na meblach. Mają cienki brzeszczot, drobne zęby, które są również umieszczone na zaokrąglonej, biegnącej ku górze krawędzi brzeszczota. Umożliwiają przycinanie np. zakończeń elementów wykańczających pod różnym kątem, ułatwiają to odpowiednie wcięcia na pile, d) grzbietnice, pozwalające precyzyjnie przycinać niewielkie elementy drewniane np. wałki, listwy. Pozwolą też nacinać rowki, czopy i uciosy. Brzeszczot grzbietnicy jest cienki, ale na górnej krawędzi usztywnia go charakterystyczny pasek ze stali lub mosiądzu pozwalający na lepszą kontrolę cięcia, Brzeszczot do drewna MacAllister T301CD e) piły z wymiennymi brzeszczotami, w których rękojeści zastosowany został system umożliwiający wymianę brzeszczotów. Dotyczy to zwykle brzeszczotów oferowanych przez jednego z producentów elektronarzędzi. Są to narzędzia praktyczne, ale dość drogie. Piły ramowe – mają brzeszczot (który może mieć uzębienie z obu stron) umocowany na specjalnej ramie-uchwycie. Ich odmiany to: a) ramówka – spora piła o dużych zębach, służy głównie do wycinania desek lub fornirów z belek, posiada specjalny napinacz brzeszczotu, uniemożliwiający jego przekręcenie w czasie cięcia, b) włośnica (lub piła włosowa, zwana też laubzegą) – służy do skomplikowanych, precyzyjnych drobnych nacięć np. w modelarstwie, wycinania wąskich szczelin, otworów, krzywizn. Posiada bardzo wąski brzeszczot z drobnymi zębami z jednej lub obu stron, zamocowany na kabłąkowej stalowej ramie. W czasie pracy brzeszczot może być obracany wokół swej osi, co umożliwia zmianę kierunku cięcia, c) piły kątowe – z prowadnicą, służą do precyzyjnego przycinania ram, listew czy desek. W nastawnej prowadnicy mają osadzony kabłąk z napinanym brzeszczotem i rękojeścią. Możliwa jest spora regulacja kąta cięcia ustawianego np. co 15 czy 7,5 a nawet co 1 stopień. Imadło i ograniczniki wbudowane w podstawę prowadnicy stabilizują obrabiany materiał. Czy wiesz, że: Piły z drobniejszymi zębami pozwalają na dokładną obróbkę. Im większe są zęby – tym piłowanie staje się szybsze, ale przy tym mniej precyzyjne – czyli bardziej zgrubne. Kształt zębów piły decyduje o przeznaczeniu jej do cięcia wzdłuż lub w poprzek włókien. Przy kącie nachylenia zębów piły równym 90 stopni – piła jest uniwersalna, ale przy:- kącie mniejszym niż 90 stopni – piła służy do piłowania wzdłużnego,- kącie większym niż 90 stopni – do piłowania poprzecznego. Dłuta do drewna Top Tools 6-24 mm 4 szt Ręczne pilarki tarczowe – to urządzenia zasilane elektrycznie (np. wykorzystujące napęd zwykłej wiertarki) z okrągła tarczą tnącą. Służą do prostych cięć nadających ogólny format obrabianemu materiałowi np. odpowiednią długość czy kształt. a) Dłuta – są to proste narzędzia składające się z odpornego na uderzenia trzonka (np. z kompozytu) i różnorodnie ukształtowanego ostrza – brzeszczotu (najlepsze – z jakościowo dobrej, hartowanej stali). Brzeszczoty dłut mają szerokość od ok. 4 do 40 mm, a ich przekrój może mieć kształt np. trapezu, łuku, prostokąta. Przeznaczone są do precyzyjnego modelowania, żłobienia, wycinania rowków oraz usuwania nadmiaru materiału. Przy użyciu dłuta możemy tworzyć gniazda i wpusty w drewnie (złącza ciesielskie), potrzebne do osadzania innych elementów. Dłuta mogą mieć różne wielkości, długości i frezy. Możemy nabyć je jako pojedyncze sztuki lub w kompletach, dostosowanych np. do różnych gatunków drewna czy rodzajów prac (budowlane, rzeźbiarskie). b) Strugi – popularnie zwane heblami służą do wygładzania powierzchni drewna, zaokrąglania krawędzi, tworzenia wgłębień lub zdzierania starych powłok. Narzędzie posiada ergonomiczną, dopasowaną do ręki obudowę, w której umieszczony jest nóż. Dostępne są bardzo różne kształty noży (równiaki, drapaki, gładziki, zdzieraki, kątniki, noże profilowane do zdobień), możemy je dowolnie wymieniać – dobierając do realizowanego zadania. Stopień wysunięcia ostrza struga będzie regulował grubość ścinanej warstwy drewna. Porada eksperta: Warto prowadzić strug (hebel) wzdłuż włókien drewna – wówczas nie będzie następowało strzępienie się drewna, w efekcie uzyskamy lepszą gładkość obrabianej powierzchni. c) Wiertła do drewna – nie muszą być specjalnie wytrzymałe, bo drewno nie jest materiałem zbyt wymagającym. Do drewna wystarczy często użyć ręcznego świdra, elektrycznej wkrętarki czy wiertarki. Wśród wierteł do drewna wyróżnić można takie typy, jak: - spiralne, dość typowe, zakończone żądłem, z jednym dużym rowkiem odprowadzającym wióry,- puszkowe, umożliwiają wiercenie dużych otworów o średnicy nawet ponad 10 mm,- łopatkowe lub piórkowe – spłaszczone, z dwoma prostymi krawędziami skrawającymi, np. do poszerzania otworów. Rodzaje i zastosowanie narzędzi do drewna d) Narzędzia do szlifowania – do wyrównania powierzchni drewna najczęściej stosuje się papier ścierny o różnej grubości. Do drewna bardziej miękkiego użyjemy od początku papieru z grubszym ziarnem, do twardszego – z drobniejszym. Potem stopniujemy ziarnistość zaczynając od papieru o największej gradacji – po najmniejszą. Arkuszy papieru ściernego możemy użyć bezpośrednio, albo nałożyć je na drewniany klocek, pacę czy inny przedmiot. Do szlifowania drewna możemy używać także: - szczotki druciane,- ściernice, - pilniki z równoległymi nacięciami,- tarniki ze stosunkowo niewielkimi kolcami. Im miększe drewno obrabiamy – tym stosujemy większe ostrza pilnika czy tarnika. Czy wiesz, że... Przed rozpoczęciem czynności szlifowania i wygładzania powierzchni drewna, powinniśmy sprawdzić, czy w materiale nie pozostały jakieś twarde elementy np. zszywki, gwoździe, wkręty. Mogłyby one stępić i zniszczyć narzędzia wygładzające, a także uszkodzić obrabiane drewno. 3. Elektryczne narzędzia do drewna Znacznie szybciej, wydajniej, często też dokładniej, można obrabiać drewno, stosując narzędzia z napędem elektrycznym lub innym, albo też specjalne odrębne maszyny. Przykładowo: - do cięcia drewna użyć możemy pilarek, ich rodzaj należałoby odpowiednio dobrać do rozmiarów drewna (do tarcicy, kłód), oczekiwanej dokładności i jakości cięcia, a także intensywności prac, - do wiercenia w drewnie, zwłaszcza powtarzalnego, służyć mogą wiertarki np. kolumnowe, czy też wszechstronne modele z ruchomą głowicą (wiercenia o szerokim zakresie i pod różnym kątem), - do frezowania drewna – specjalne frezarki pozwalają łatwo osiągnąć pożądany kształt, dzięki zastosowaniu frezów o specjalnie ukształtowanych krawędziach skrawających, - do wyrównywania kształtów drewna – strugarki. Powierzchnie dolne obrabianego materiału wyrównują strugarki zwane wyrówniarkami, a górne – strugarki grubiarki, - do szlifowania używamy szlifierek, które przygotowują drewno do ostatecznego wykończenia. Wśród szlifierek popularne są zwłaszcza kątowe, gdzie trzpień z tarczą ustawiony jest pod kątem 90 stopni do osi szlifierki, co zwiększa stabilność i bezpieczeństwo pracy. Inne typy szlifierek to: oscylacyjne (z wibrującą stopą z materiałem ściernym), mimośrodowe (poza wibracjami wykonują także także ruchy obrotowe) czy szlifierki taśmowe (o dużej wydajności). Dzięki użyciu szlifierek nie musimy już pilnować, by czynności wyrównywania wykonywać zgodnie z kierunkiem słojów, - do ostatecznego wykańczania drewna można użyć polerki, która wykorzystuje miękkie tarcze i delikatne materiały ścierne. 4. Wybór narzędzi Jeśli zajmujemy się obróbką drewna jedynie czasami, raczej nie warto nabywać zbyt drogich i bardzo wytrzymałych, firmowych narzędzi. W zupełności wystarczą nam narzędzia, przyrządy i urządzenia średniej jakości, o niewygórowanych cenach. Jeśli obróbka drewna będzie wykonywana przez nas częściej, nie powinniśmy już zbyt oszczędzać i zakupić narzędzia o lepszej jakości i trwałości. Należałoby zwłaszcza zwrócić uwagę na: - wykonanie brzeszczotów i ostrzy z dobrych jakościowo gatunków stali, dodatkowo poddawanych hartowaniu, - sposób uformowania i ostrzenia końcówek roboczych,- jakość łączenia elementów narzędzi,- wytrzymałość materiałów użytych na uchwyty, trzonki czy ramy. Przykładowo: najtańszą piłę możemy nabyć już za około 10 zł, ale będzie ona miała uchwyt z nietrwałego plastiku, połączony nitami, brzeszczot ze zwykłej hartowanej stali, a ostrza ostrzone tylko w jedną stronę. Piła bardziej profesjonalna będzie już miała uchwyt z dobrej jakości tworzywa, pokryty gumą, połączony z brzeszczotem stabilnymi śrubami. Ostrze będzie miało hartowane zęby, szlifowane ukośnie z trzech stron. Dodatkowo może być jeszcze pogrubienie ostrza, zwiększające stabilność, zabezpieczenie antykorozyjne, czy powłoka zmniejszająca tarcie. Cena takiej piły sięgnie wówczas około 200 zł. Piły elektryczne – najoszczędniejsze wersje (plastikowa obudowa, słabe tarcze i łożyska, niskie obroty do 4500 obr/min) dostaniemy już za około 100 zł, ale najlepsze za około 600 – 700 zł. Te droższe – mają metalowe obudowy, wydajniejszy silnik, obroty 4800 – 5000 obr/min, trwałe tarcze, większą stabilność i precyzję pracy. Zarówno klasę jakościową narzędzi do drewna, jak i ich ilość i różnorodność – powinniśmy dobierać w zależności od naszych zadań i potrzeb. Czasem warto np. zamiast pojedynczego dłuta, wiertła czy tarnika kupić cały różnorodny komplet, bo znacznie usprawni nam to pracę, a wyniesie taniej, niż przy zakupie pojedynczych sztuk. Nie ma jednak potrzeby nabywania większych zestawów do pojedynczych i rzadkich prac.

drewno używane do wyrobu nart